بازدیدها: 18
این فایل در قالب پاورپوینت PowerPoint در ۴۹ اسلاید تهیه و تظیم و در آن به دوره های معماری ایران پرداخته است.
معماری از صدر اسلام تا عصر سلجوقي
معماری در دوره سامانی
معماري در دوره غزنويان
معماری از عصر سلجوقي تا پايان تيموري
معماري در دوره سلجوقيان
معماری در ایلخانی
معماری در دوره تیموریان
معماری در دوره زندیه
معماری در دوره افشاریه
معماری در دوره صفوی
معماری در دوره قاجاریه
معماری از صفويان تا دوران معاصر
با وجود بسط قلمرو اسلام و فتوحات مسلمين در اقصي نقاط ايران، تا مدتها هنر معماري همچنان بر عناصر گذشته متکي بود .
از آن پس، هنرمندان مسلمان با تکيه بر عناصر هنري گذشته خود، بويژه هنر عصر ساساني، و با الهام از روح اسلامي، معماري ايران را رونق تازه اي بخشيدند و با ابداعات خود معماري جديدي را در اين دوران بنيان نهادند .
به موازات گسترش حوزه ي نفوذ اسلام و به دلايل ديني، اقتصادي و نظامي ضرورت احداث بناهاي تازه احساس شد و بناهايي مانند مسجد، مدرسه، پل، کاروانسرا و قلعه در شهرها و جاده هاي کارواني ايجاد گرديد
در آغاز حکومت اسلامي احداث مساجد در مقايسه با ساير بناهاي اسلامي اهميت بيشتري داشت. مسجد جزء بزرگترين بناها در هر شهر و روستا بود؛ به طوري که بدون نشاني ويژه، خود به خود نگاه و توجه هر مسلماني را به سوي خود جلب مي کرد.
در صدر اسلام مساجد علاوه بر اينکه محل انجام فرايض و اقامه ي نماز بود، نهادي سياسي، اجتماعي و اداري به شمار مي رفت؛ مسجد تالار اجتماعات مسلمين، خانه ي مستمندان، اقامتگاه مسافران و کاروانيان، پناهگاه مظلومان، مکاني براي درس و بحث طلاب و محل ايراد خطابه، ابلاغ فرامين سلاطين، اعلام جنگ و بسيج و اخذ ماليات بود و نقش مهمي در زندگي روزمره مسلمانان داشت
مساجد اوليه بناهايي بسيار ساده بودند
در محوطه اي مربع يا مستطيل روبه قبله، با ديوارهاي خشتي ساخته مي شدند (مانند مساجد مدينه، کوفه و بصره).
با مسدود کردن سه طرف آتشکده ها و چهارطاقيها و ايجاد قبله گاه، از آنها براي برگزاري آيينهاي مذهبي استفاده مي کردند.
گرچه در ايران از مساجد و بناهاي اوليه اسلام نمونه هاي زيادي به جا نمانده ولي طبق متون تاريخي در دو قرن اوليه ي اسلام، سنت و شيوه ي معماري و نوع مصالح دوره ي ساساني رواج داشته است.
تحقيقات باستانشناسي و تاريخي نشان داده که مساجدي مانند مسجد شوش و فهرج از قديمترين نمونه هاي مساجد در ايران دوره ي اسلامي است. ضمن کاوشهاي هيأت باستانشناسي فرانسوي در محوطه باستاني شوش، بقاياي مسجدي کشف شد که طرحي بسيار ساده داشت و شبستاني ستوندار در يک طرف آن ساخته شده بود. اين مسجد از خشت بنا شده و فاقد تزيينات بوده است. در سالهاي اخير در فهرج يزد مسجدي شناسايي شد که به اعتقاد معماران و محققان، متعلق به صدر اسلام است. شيوه ي بنا و ويژگيهاي اين مسجد به معماري بناهاي ساساني شباهت دارد .
از بناهاي ديگري که با الهام از شيوه ي معماري عصر ساساني در ايران بنا شده تاريخانه ي دامغان است که محققان تاريخ احداث آن را حدود سال ۳۰۰ هجري مي دانند. اين مسجد داراي حياط بزرگي است به شکل مربع که اطراف آن را رواقهايي با طاق ضربي فرا گرفته است. تاريخانه ي دامغان به شيوه ي معماري ساساني- در شهري که زماني از مراکز مهم ساسانيان به شمار مي رفته – به دست هنرمندان دوره ي اسلامي بنا گرديد.
معماری در دوره سامانی
معماري ايران در دوره حكومت سامانيان به سبب كمبود ابنيه و ساختمان‌هاي قديمي كمتر مورد مطالعه قرار گرفته و دانشمنداني نيز كه در اين زمينه مطالعه و تحقيقاتي به عمل آورده‌اند كمتر به نتايج مهمي دست يافته‌اند. سبك عمده معماري اين دوره از طريق بررسي مساجد بجاي مانده از عهد سامانيان ظاهرا بر سه گونه بوده است:
ــ احداث بناهاي گنبد دار بر روي مقطع مربع كه تقليدي از آتشكده‌هاي دوره ساسانيان به شمار مي‌رود.
ــ بهره‌گيري از شيوه حياطهاي باز و وسيع با اطاق‌هاي واقع در اطراف آن.
ــ ايوان‌هاي بزرگ و گسترده به سبك تالار قصرهاي شاهان ساساني.
چند قلعه تاريخي باقي مانده در اطراف سمرقند و بخارا و آرامگاه اسماعيل ساماني در بخارا از آثار تاريخي مهم و برجسته اين عصر مي‌باشند كه از طريق اين ابنيه سبك معماري نوين ساماني تاحدودي مشخص شده است. قلعه‌هاي نظامي اين عهد كه باستان‌شناسان روسيه آنها را تشريح و توصيف كرده‌اند به سبك ساختمان‌هاي سنتي باستاني ايران ساخته شده‌اند. اين قلعه‌ها داراي ارتفاع دوطبقه بوده و از گل فشرده و خشت خام بر روي پايه‌هايي بلند و شيب‌دار احداث گشته‌اند. هر يك از قلعه‌ها داراي پلكانهايي بوده‌اند كه به يك رشته از باروهاي نيم‌كره‌اي پيوسته منتهي مي‌شده‌اند. نحوه ساخت اين قلاع با اتاق‌هاي صليبي شكل دو طبقه با جناح‌هاي طاق دار و گنبدي از مشخصه‌هاي معماري ولايت خراسان در قرون اوليه هجري است كه بعدها به ساير نقاط ايران سرايت نموده است.
آرامگاه شاه اسماعيل ساماني در بخارا نيز داراي سبك تازه‌اي از معماري ايراني در اين دوره‌است. اين بنا از آجر ساخته شده و آجرهاي آرامگاه با بافت مخصوصي كه فرم و حالات ويژه‌اي به بنا بخشيده است روي هم چيده شده‌اند. مقطع افقي بناي اين مقبره مربع بوده و با گنبدي نسبتا مرتفع پوشيده شده است. از ابداعات معماري و مهندسي اين بنا چگونگي بار برندگي ديوارهاست. در اين‌آرامگاه آجري زيبا فشار جانبي گنبد بوسيله پشت‌بندي كه به دنبال گوشوار گنبد آن قرار دارد به زمين منتقل شده و از اين لحاظ به پشت‌بندهاي شمشيري سبك گوتيك شباهت دارد.
آرامگاه باشكوه شاه اسماعيل ساماني نمونه بارزي از معماري دوره سامانيان به شمار مي‌رود و بخش‌هاي مختلف آن از سبك معماري ساساني تأثير پذيرفته است.
معماري ساماني را مي‌توان به نوعي حلقه ارتباط بين معماري ايران باستان و دوران اسلامي دانست و پيشرفت‌هاي معماري ايران در دوره سلجوقيان و ايلخانان مغول نيز تا حدودي از عهد ساماني ريشه گرفته است.
با تأسيس سلسله امويان در دمشق و عباسيان در بغداد در وضع معماري دگرگوني به وجود آمد؛ بناهايي مانند قبه الصخره، مسجد جامع دمشق و مسجد سامره حاصل اين تحولند. در اين بناها استادکاران، چه در شيوه ي معماري و چه در تزيينات بنا، از معماري قبل از اسلام، بويژه دوره ي ساساني، الهام گرفته اند .
قرن دوم هجري با تحولات سياسي در جهان اسلام همراه بود. خراسان درشرق ايران در اين تحولات نقش اساسي داشت و از اين خطّه ايرانياني برخاستند که با شيوه ي حکومتي عباسيان مخالف بودند و به حفظ برخي از رسوم ملي ايران علاقه داشتند. اين مخالفت بتدريج گسترش يافت و منجر به تشکيل سلسله هاي مستقلي گرديد که رفته رفته نفوذ خود را از شرق به ديگر نقاط گسترش دادند. در نقاط مختلف ايران مانند سيستان، فارس، طبرستان و اصفهان سلسله هايي مانند صفاريان، طاهريان، سامانيان، علويان و بالاخره زياريان و آل بويه تشکيل گرديد .
در قرن چهارم هجري حکومت غزنويان با مرکزيت غزنه به وجود آمد و منطقه ي وسيعي از طبرستان، گرگان، خوارزم، سيستان و خراسان تا گجرات هندوستان در حوزه ي اقتدار اين سلسله قرار گرفت. بعد از محمود غزنوي حکومت آنان روبه ضعف نهاد و ديري نگذشت که بيشتر قلمرو حکومتي آنان به دست سلسله ي ديگري به نام سلجوقيان افتاد .
آثار معماري قابل توجهي از دوره ي غزنويان به جا نمانده است ولي از نظر گسترش ادبيات، اين عصر از دور ه هاي مهم تاريخ ايران به شمار مي آيد.
…
354 کاربر 
1885 محصول 
103 مطلب 
31 دیدگاه 
